Diyet konusunda İslam hukukçuları iki açıdan konuya bakmışlar:
a) Diyeti yalnız bir ceza olarak değil, aynı zamanda mağdurun statüsü, toplumdaki değerine göre verilmesi gereken bir ödeme olarak bakanlar.
Böyle düşünen fakihler, yaşadıkları devrin şartlarını da dikkate alarak, kadının diyeti ile erkelerin diyetinin bir olmadığını bildirmişler.
Şunu belirtelim ki, İslam alimlerinin büyük çoğunluğu bu kanaattedir.
Bunların dayandıkları deliller şunlardır:
1) Hz. Muaz’dan aktarılan bilgiye göre Peygamberimiz (asm) şöyle buyurdu: “Kadının diyeti erkeğin diyetinin yarısıdır.” (Beyhaki es-Sünenu’l-kübra, 8/166)
Ancak Beyhaki, bu hadis rivayetinin zayıf olduğunu belirtmiştir. (bk. a.y)
2) Beyhaki benzer bir hadis rivayetini de Hz. Ali’den mevkuf olarak aktarmıştır. (Beyhaki, a.e, 8/167)
Bununla beraber, Beyhaki Hz. Ali’den mevkuf olarak zikrettiği bu hadisin senedi için “munkatı’/kopuk” demek suretiyle zayıf olduğunu belirtmiştir. (a.y)
b) Diyeti yalnız bir ceza olarak gören alimlere göre kadın ile erkelerin diyetinin eşit olduğunu kabul etmişlerdir.
Bu alimlerin dayandıkları deliller şunlardır:
1) İslâm dininin ortaya çıkışıyla birlikte Câhiliye geleneklerinin aksine insanlar tedrîcî bir program çerçevesinde “bir tarağın dişleri gibi eşit” sayılmaya başlanmıştır. (bk. Kenzu’l-Ummal, 9/38) Âlim, cahil, zengin fakir farkına, ırk, kabile ve sosyal statü değişikliğine bakılmaksızın herkesin Allah nezdinde ve şer‘î hükümler karşısında eşit olduğu ilkesi getirilmiş, üstünlüğün ancak mânevî yücelme ile (takvâ) olabileceği vurgulanmıştır. (Hucurât, 49/13)
2) Hadis-i şerifte kadın-erkek farkını gözetmeden her parmak diyeti, on deve(Nesai, Kasame, 44-45); insanların can diyeti ise, yüz deve olarak tayin edilmiştir. (bk. Nesâî, Kasâme, 46-47)
Bu hadisin ortaya koyduğu genel kurallara göre hareket etmek ve dolayısıyla erkek-kadın diyetini de eşit saymak gerekir.
- Özetlersek, sorudaki bilgi, İslam alimlerinin büyük çoğunluğunun kabul ettiği doğru bir bilgidir. (bk. V. Zuhayli, el-Fıkhu’l-İslami, 6/309-311)
Ancak, delilleriyle açıkladığımız gibi, İbn Uleyye ve Ebu Bekir el-Asam gibi alimlerin de içinde bulunduğu bazı alimlere göre erkek ile kadının diyetinin eşit olduğunu belirtmişlerdir. (bk. Zuhayli, a.g.y)
- Bu açıklamalardan anlaşılıyor ki, erkek ile kadının diyetini eşit olarak ön gören hadisler sahih olduğu halde, bunun tersini bildiren hadisler zayıftır.Bununla beraber, sahabelerden beri büyük çoğunluk bu görüşü benimsemiştir.
İlginçtir, Müğni’de de Beyhaki’nin (zayıf olan) rivayeti esas alınmış ve metni olan el-Minhaç’ta “erkek ile kadının diyetlerinin farklı olduğunu” belirten İmam Nevevi’nin ilgili hükmünü cumhurun görüşü olduğu bildirilmiş ve bu hüküm söz konusu zayıf hadis rivayetine bina edilmiştir. (bk. Müğni’l-Muhtac, 5/300
KAYNAK: sorularlaislamiyet.com/kadinin-dort-parmagi-kesilirse-diyet-yirmi-deve-iken-neden-uc-parmagi-kesilince-otuz-devedir
0 Yorum:
Yorum Gönder